Asset Publisher
Mała Retencja Górska lata 2014-2020
Nazwa projektu: Kompleksowy projekt adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu – mała retencja oraz przeciwdziałanie erozji wodnej na terenach górskich.
Zrealizowany w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 działanie 2.1 Adaptacja do zmian klimatu
z zabezpieczeniem i zwiększeniem odporności na klęski żywiołowe, w szczególności katastrofy naturalne odraz monitoring środowiska.
Planowany okres realizacji: 2016-2023 r.
Beneficjent: Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe
przy wsparciu Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych jako jednostki realizującej projekt (JRP)
Cel projektu: wzmocnienie odporności na zagrożenia związane ze zmianami klimatu w górskich ekosystemach leśnych.
Cele uzupełniające:
• odbudowa cennych ekosystemów naturalnych, a tym samym pozytywny wpływ na ochronę różnorodności biologicznej;
• ocena skutków przyrodniczych wykonywanych zadań realizowana poprzez prowadzenie monitoringu porealizacyjnego wybranych zadań adaptacyjnych.
Podjęte działania ukierunkowane były na zapobieganie powstawaniu lub minimalizację negatywnych skutków zjawisk naturalnych takich jak: niszczące działanie wód wezbraniowych, powodzie i podtopienia, susza i pożary.
W projekcie priorytetowo potraktowano budowę i modernizację obiektów małej retencji. Ich najważniejszym zadaniem jest magazynowanie wody – nie tylko w zbiornikach, lecz także na obszarach mokradłowych oraz w ściółce i glebie leśnej. Leśnicy zrealizowali także prace związane z zabezpieczeniem infrastruktury leśnej przed skutkami nadmiernej erozji wodnej.
Działania retencyjne – nawet te polegające na budowie małych zbiorników wodnych oraz innych obiektów służących podpiętrzaniu oraz spowolnieniu szybkiego odpływu wody – mają wpływ nie tylko na lokalne ograniczenie zagrożenia powodziowego, lecz także
na minimalizowanie strat powodowanych erozją wodną i suszą. Jest to istotne zwłaszcza w górach, gdzie specyficzne uwarunkowania środowiskowe oraz zmiany klimatyczne sprzyjają gwałtownym opadom deszczu, a w konsekwencji nagłym wezbraniom rzek i strumieni. Coraz częściej stanowią one zagrożenie dla zdrowia oraz życia ludzi i są przyczyną degradacji lokalnych ekosystemów.
Wzorem podobnego projektu z okresu 2007-2013 podjęte działania miały charakter prośrodowiskowy. Oznacza to, że zastosowano rozwiązania w jak największym stopniu dostosowane do istniejących warunków przyrodniczo-krajobrazowych, z użyciem materiałów naturalnych takich jak: kamień, drewno, faszyna czy lokalny grunt.
Nadleśnictwa zaangażowane w realizację projektu zrealizowały inwestycje związane z:
• budową, przebudową lub odbudową zbiorników małej retencji i zbiorników suchych;
• budową, przebudową lub odbudową małych urządzeń piętrzących (zastawki, małe progi, przetamowania) na kanałach i rowach w celu spowolnienia odpływu wód powierzchniowych, przywracania funkcji obszarów mokradłowych i ich ochrony oraz odtwarzanie terenów zalewowych;
• przebudową i rozbiórką obiektów hydrotechnicznych niedostosowanych do wód wezbraniowych (mostów, przepustów, brodów);
• zabudową przeciwerozyjną dróg, szlaków zrywkowych oraz zabezpieczeniem obiektów infrastruktury leśnej przed skutkami nadmiernej erozji wodnej związanej z gwałtownymi opadami i spływami wód (m.in. wodospusty, płotki drewniane, kaszyce, narzut kamienny).
Zasięg realizacji projektu pn. "Kompleksowy projekt adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu – mała retencja oraz przeciwdziałanie erozji wodnej na terenach górskich"
Mapa 1. Nadleśnictwa realizujące projekt
Efekty
Najistotniejszym rezultatem projektu była ilość zretencjonowanej wody oraz liczba wykonanych obiektów retencyjnych i kompleksowych zadań.
Osiągnięte wskaźniki:
- objętość retencjonowanej wody: 615 366,59 tys. m³
- pojemność obiektów małej retencji: 916 614,89 tys. m³
- liczba obiektów piętrzących wodę lub spowalniających jej odpływ: 1 099 szt.
Wartość projektu
Całkowity koszt realizacji projektu: 239 161 321,78 zł
Kwota wydatków kwalifikowalnych: 187 260 332,27 zł
Kwota dofinansowania z funduszy europejskich: 159 171 282,42 zł
Część realizowana przez Nadleśnictwo Jugów:
- W wyniku przeprowadzonego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego
w trybie przetargu nieograniczonego znak Zr.270.02.2017 pn.:
„Nadzór inwestorski wraz z przygotowaniem programu funkcjonalno-użytkowego dla inwestycji małej retencji wodnej na terenie Nadleśnictwa Jugów”.
Umowa nr Zr.082.01/2017 zawarta w dniu 27.09.2017r.
Wartość umowy: 104 550,00 złotych brutto.
- W wyniku przeprowadzonego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego
w trybie przetargu nieograniczonego znak Zr.082.05.2018 pn.:
„Opracowanie dokumentacji projektowo-kosztorysowej wraz z uzyskaniem prawomocnych decyzji administracyjnych, pełnienie nadzoru autorskiego oraz wykonanie robót budowlanych dla zadania pn.:
"Odtworzenie i budowa 3 kpl. zbiorników retencyjnych oraz zabudowa szlaku zrywkowego w leśnictwach: Zdrojowisko, Kalenica
i Świerki ”,
Część nr 1. - „Leśnictwo Zdrojowisko - odtworzenie zbiorników w układzie kaskadowym składających się z 3 zbiorników, pow. 3690 m2, obj. 3106 m3 ”.
Umowa nr ZG.271.02.2019.Zr zawarta w dniu 22.03.2019r. Zr
Aneksy:
nr ZG.271.02.1.19.Zr z dnia 30.10.2019 r.
nr ZG.271.02.2.19.Zr z dnia 30.04.2020 r.
Wartość umowy: 376 933,50 złotych brutto.
Część nr 2. - „Leśnictwo Kalenica - odtworzenie zbiorników w układzie kaskadowym składający się z 2 zbiorników o minimalnej pow. 1090 m2 i obj. 1068 m3 ”.
Umowa nr ZG.271.03.2019.Zr zawarta w dniu 22.03.2019 r.
Aneksy:
nr ZG.271.03.1.19.Zr z dnia 31.12.2019 r.
nr ZG.271.03.2.19.Zr z dnia 30.06.2020 r.
Wartość umowy: 285 500,00 złotych brutto.
Część nr 3. - „Leśnictwo Świerki – obudowa zbiorników w układzie paciorkowym składający się z 2 zbiorników o minimalnej pow. 2890 m2 i obj. 2484 m3 ”.
Umowa nr ZG.271.04.2019.Zr zawarta w dniu 22.03.2019r.
Aneksy:
nr ZG.271.04.1.19.Zr z dnia 31.12.2019 r.
nr ZG.271.04.2.19.Zr z dnia 30.04.2020 r.
nr ZG.271.04.3.19.Zr z dnia 27.01.2021 r.
Wartość umowy: 354 000,00 złotych brutto.
Część nr 4. - „Leśnictwo Świerki - zabudowa przeciwerozyjna szlaku zrywkowego długości 1600 mb, w skład zadania wchodzi: zabudowanie minimum 50szt. wodospustów drewnianych oraz dołów chłonnych oraz bród kaszycowo-kamienny wraz
z umocnieniem brzegów”.
Umowa nr ZG.271.05.2019.Zr zawarta w dniu 22.03.2019 r.
Aneks, nr ZG.271.05.1.2019.Zr z dnia 30.10.2019 r.
Wartość umowy: 116 062,80 złotych brutto.
Łączna wartość umów (1+2): 1 237 046,30 złotych brutto.
Planowany całkowity koszt wydatków kwalifikowanych: 1 005 729,00 złotych netto.
Źródłem finansowania projektów są fundusze UE oraz środki własne Lasów Państwowych.
Resources to get
Asset Publisher
Ślad węglowy Lasów Państwowych policzony
Ślad węglowy Lasów Państwowych policzony
Po raz pierwszy w historii swojego istnienia Lasy Państwowe obliczyły ilość emitowanych przez organizację gazów cieplarnianych. Wiedza ta pozwoli podjąć działania ograniczające emisje.
Inwentaryzacja, zrealizowana w ramach projektu rozwojowego Lasy Węglowe, objęła tzw. zakresy 1 i 2 raportowania śladu węglowego i obejmuje rok 2023 r. Zakres 1 obejmuje emisje bezpośrednie powstałe w wyniku spalania paliw w pojazdach, budynkach, urządzeniach i narzędziach, które są własnością Lasów Państwowych lub nad którymi sprawują one bezpośredni nadzór, a także emisje pochodzące z klimatyzacji. W zakres 2 wchodzą z kolei emisje pośrednie, które nie są wytwarzane na terenie organizacji, ale powstają w wyniku produkcji energii elektrycznej i ciepła przez Lasy Państwowe kupowanych i zużywanych.
Zgodnie z przeprowadzonymi kalkulacjami całkowity ślad węglowy Lasów Państwowych w roku 2023 wyniósł 65 440,2 ton CO2e (ekwiwalentu CO2 w ujęciu market-based). Określenie market-based oznacza, że jest to ilość emisji obliczona na podstawie wskaźnika emisyjności publikowanego przez konkretnego sprzedawcę energii. W ujęciu location-based (czyli na podstawie średniego wskaźnika emisyjności dla Polski, który przedstawia faktyczną wielkość emisji powstałych na terenie kraju, publikowanego przez Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami) ślad węglowy Lasów Państwowych w ubiegłym roku wyniósł 60 615,7 ton CO2e.
- Znajomość wielkości tych emisji oraz miejsc ich powstawania jest kluczowa dla podjęcia działań, które pozwolą je zredukować, a tym samym zmniejszyć niekorzystny wpływ na klimat – mówi Witold Koss, dyrektor generalny Lasów Państwowych. – Choć nie mamy obowiązku raportowania emisji wytwarzanych gazów cieplarnianych, to powinniśmy wprowadzać najlepsze praktyki, nie tylko w gospodarce leśnej czy ochronie przyrody, lecz także w innych obszarach naszej działalności.
Z których źródeł pochodzi najwięcej emisji gazów cieplarnianych w Lasach Państwowych? W zakresie pierwszym (emisji bezpośrednich) – są to paliwa transportowe; w zakresie drugim (emisji pośrednich) – energia elektryczna. Pod względem obszarów powstawania emisji – za ich największą część odpowiadają nieruchomości (ponad 71%). Pojazdy, drugie w kolejności, są źródłem 28% emisji gazów cieplarnianych. Narzędzia i maszyny specjalistyczne odpowiadały za ok. 1% zeszłorocznych emisji, co jest wartością nieznaczącą przy obecnej strukturze emisji, jednak jest to też źródło, które będzie monitorowane w kolejnych latach.
Wyniki pierwszego raportu nt. śladu węglowego LP wskazują, że - aby ograniczyć emisje – Lasy Państwowe muszą w pierwszej kolejności skupić się na poprawie efektywności energetycznej budynków oraz wymianie pojazdów na niskoemisyjne.
Lasy Państwowe wiele inicjatyw dekarbonizacyjnych już podjęły i prowadzą konsekwentnie od kilku lat m.in. w ramach projektów rozwojowych: Podnoszenie Efektywności Energetycznej Budynków w PGL LP oraz Las Energii. Są wśród nich m.in.:
- proces audytowania energetycznego budynków w celu identyfikacji działań poprawiających ich efektywność energetyczną, które będą mogły być wdrożone w LP.
- Produkcja energii z OZE we własnych instalacjach, głównie fotowoltaicznych. W ten sposób wyprodukowaliśmy 6 461 MWh w 2023 r.
- Wykorzystanie pojazdów elektrycznych.
- Zakup zielonej energii od zewnętrznych dostawców. W 2023 r. zakupiliśmy 3 557 MWh zielonej energii.
- Automatyzacja zbierania danych i liczenia śladu węglowego wraz z ich zarządzaniem.
- Edukacja wewnętrzna – szkolenia dla pracowników LP, promocja dobrych praktyk m.in. w oszczędnym gospodarowaniu energią.
- Wykorzystanie biomasy na cele energetyczne (emisje z tego działania są monitorowane i raportowane).
Lasy Państwowe jako główny dostawca drewna w Polsce muszą brać pod uwagę, że nie funkcjonują w gospodarczej i legislacyjnej próżni. Znacząca część odbiorców tego surowca już jest albo będzie w najbliższym czasie musiała ujawniać ślad węglowy swoich produktów, który powstał w trakcie ich wytworzenia. Bez informacji o śladzie węglowym od producenta surowca nie będą oni w stanie w pełni tego zrobić. Wymóg ten już teraz można porównać z potrzebą posiadania certyfikatów typu FSC/ PEFC.
Obecnie w Lasach Państwowych trwają przygotowania do rozszerzenia inwentaryzacji i obliczania śladu węglowego produktów LP w całym cyklu ich życia, czyli w tzw. zakresie „od kołyski do bramy”. Przeprowadzanie kalkulacji emisji gazów cieplarnianych planowane jest co roku.
Zbieranie danych do inwentaryzacji trwa kilka miesięcy i jest nie lada wyzwaniem, zważywszy na fakt, że w skład LP wchodzi blisko 500 jednostek o różnej charakterystyce energetycznej. W celu agregacji danych wykorzystano indywidualne narzędzie opracowane przez Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych we współpracy z Dyrekcją Generalną Lasów Państwowych na potrzeby całej organizacji. Natomiast sam proces poprzedził cykl szkoleń dla pracowników LP odpowiedzialnych za wprowadzanie danych do aplikacji.
